In te veel huizen snerpt de kou door de kamers, merken Bart Stuart, Maarten de Boer en Mischa Meerburg. Isolatie komt er bekaaid af in de energiestrategie.
Uit gemeentelijke cijfers blijkt dat 8 procent van de corporatiewoningen in de energetische onderklasse zitten: energielabel F en G. Met name in Amsterdam-Noord is het slecht gesteld. Label F- en G-woningen kun je ‘energetische krotten’ noemen; woningen met enkel glas, rotte kozijnen en kieren. Je voelt de gure wind door de woonkamer suizen en alle warmte van de cv-ketel vliegt door het dak meteen weer naar buiten.
Het stadsbestuur presenteerde vorig jaar vol trots een plan om in 2040 van het aardgas af te komen. Alleen op het (cruciale) onderdeel isolatie wordt dit plan maar niet concreet. Dat komt vooral door het pact tussen Vattenfall, de gemeente en de woningbouwcorporaties, ook wel de Citydealgroep geheten.
Onheilig verbond
Om grote stappen te maken wil de Citydealgroep voor 2030 liefst 110.000 woningen aansluiten op het warmtenet van Vattenfall en Westpoort Warmte (WPW). Dit levert stadswarmte, gestookt op aardgas, biomassa en afval. Vooral in de stadsdelen Zuidoost, Nieuw-West en Noord liggen wijken dicht bij het stadswarmtenetwerk. Er staat daar een hoog percentage sociale huurwoningen. Dat betekent relatief veel lagere inkomens; huishoudens die niet bepaald zitten te wachten op een hoge energierekening.
Hogere kosten zijn overigens niet alleen een bedreiging voor de ‘energetische onderklasse’. Alle woningen onder label B zijn eigenlijk te onzuinig om zonder extra isolatie op de stadswarmte over te schakelen.
Aansluiten en isoleren dus? Verhuurders hebben er belang bij om zo weinig mogelijk investeringskosten te maken. Warmtemonopolist Vattenfall heeft juist het belang om zoveel mogelijk woningen aan te sluiten op de stadswarmte. Het stadsbestuur wil in een moordend tempo van het aardgas af zonder veel ingewikkelde discussies. Zo is het onheilige verbond tussen de drie partijen ontstaan.
In de Van der Pekbuurt in Noord kwam de gemeente met het perverse idee de buurt te benoemen tot ‘Proeftuin Aardgasvrij’. Dit bleek een ellenlang participatiepraatcircus waar uiteindelijk stadswarmte als ‘beste’ oplossing uitkwam. Terwijl dat een jaar eerder ook al de
conclusie was van de gemeente. De corporatie die de meeste ‘krotten’ in bezit heeft, kwam overigens niet opdagen bij de gesprekken. Dit terwijl in Noord woningen te vinden zijn met veertig jaar achterstallig onderhoud! Ondertussen kronkelt de warmteleiding van Vattenfall als een slang door Noord, op zoek naar nieuwe warmteklanten.
Bij de presentatie van de stedelijke warmtevisie hebben sommige raadsleden daarom gepleit voor een minimale isolatie-eis voordat een woning op stadswarmte mag worden aangesloten. Wethouder Duurzaamheid Marieke van Doorninck (GroenLinks) wilde er niet aan, omdat het voor te veel vertraging zou zorgen.
Vergeten wijken
Terwijl huurders in de Citydealwijken vrezen voor de komst van dure stadswarmte, dreigen andere gebieden juist vergeten te worden. De Citydealgroep heeft weinig interesse in wijken die niet dicht bij het warmtenet liggen. Zij zijn dus geen onderdeel van het aardgasvrijprogramma tot aan 2030. Blijkbaar mogen deze bewoners nog zeker tien jaar zitten kleumen met dezelfde oude cv-ketel in een tochtig huis met vochtplekken op de muur. Dat mag niet gebeuren. Elke winter dat we deze discussie moeten voeren, is er een te veel.
De energiebron is maar een deel van het verhaal. Er moet een buurtgericht isolatieplan komen voor woningen met de laagste energielabels. Naast het programma aardgasvrije wijken moet er ook een programma aardgasarme wijken komen. Door het felle debat over biomassa en windmolens zijn we bijna over het hoofd gaan zien dat er amper regie is op het oplossen van energieverspilling in slecht geïsoleerde woningen. Terwijl we daar juist bewoners een plezier mee kunnen doen.
Overgang naar duurzame energie is ‘geen vrolijk feestje’, liet wethouder Van Doorninck vorig jaar weten toen het over de Amsterdamse klimaatplannen ging. Maar op deze manier jaagt de wethouder wel heel veel bewoners tegen zich in het harnas.
Bart Stuart (bewoner Van der Pekbuurt), Maarten de Boer (voorzitter bewonersvereniging Vogelbuurt en IJpleinbuurt) en Mischa Meerburg (voorzitter klimaatgroep Amsterdam Fossielvrij en adviseur Partij voor de Dieren)